
SY WAS DIE ENIGSTE DIER IN DIE MILITARYRE GESKIEDENIS VOLLE BEGRAFNISE EER
Die gelukbringer van ‘n Suid -Afrikaanse regiment is die enigste dier in die militêre geskiedenis wat ‘n volledige begrafnis ontvang het en in ‘n geallieerde oorlogsbegraafplaas begrawe is. Sy was Nancy, die beroemde Springbok -gelukbringer van die 4de Suid -Afrikaanse Infanterieregiment (Transvaal Scottish,) wat tydens die erge winter van 1919 tydens die Eerste Wêreldoorlog aan longontsteking in Hermenton, in België, gesterf het.
Dit was op ‘n koue middag – 28 November – dat die offisiere en manne van die 4de enkeldiep in modder gestaan het, met koppe bloot, om ‘n oop graf in die oorlogsbegraafplaas in Hermenton. Die vuurparty het hul vlug afgevuur. Terwyl die eggo’s op hierdie rustige middag stadig doodgaan, stap die regiment -bugler, privaat Dave Petersen, vorentoe. ‘N Paar sekondes later klink die bekende note van die Last Post. Een of twee keer wankel die gogga, maar dit lyk asof niemand dit agterkom nie.
Bugler Petersen eindig die laaste noot en daar is trane in sy oë toe die beamptes groet, en dan terugtrek na hul koue en modderige loopgrawe om die dorp.
Nancy het haar weermagloopbaan in Maart 1915 begin, toe haar eienaar, mev. McLaren Kennedy van die plaas Vierfontein in die Oranje -Vrystaat, haar na Potchefstroom geneem het.
Nancy was die troeteldier van die Kennedy -gesin en net meer as ‘n jaar oud toe mevrou Kennedy as ‘n vrywilliger moes dien vir oorlogsdiens. Ek voel, skryf sy aan generaal Tim Lukin, “dat as Nancy deur ‘n Suid -Afrikaanse regiment as ‘n gelukbringer aangeneem sou word, die herinneringe aan Suid -Afrika lewend sou bly.
‘N Paar dae later het sy ‘n antwoord gekry. Dit was ‘n telegram van generaal Lukin: ‘Verheug oor u aanbod’, lui dit. “Bring haar asseblief.” En so het Nancy met haar weermagopleiding begin. Sy is onder leiding van Private Petersen geplaas en het gedurende die daaropvolgende ses maande geleer om op al die regimentele oproepe te reageer, asook om haar waardig te gedra op die paradegrond en by seremoniële geleenthede.
Aan die begin van September is die regiment, ‘n deel van die 1ste brigade, beveel om na Kaapstad toe te gaan- voordat hulle in H.M.T. Balmoral Castle vir diens oorsee. Mevrou Kennedy is na Potchefstroom genooi om van Nancy afskeid te neem.
By hul aankoms in Engeland het die regiment sy opleiding by Working voortgesit. Dit vertrek toe vroeg die volgende jaar na Egipte. Die hitte en golwende sandduine was meer na Nancy se smaak as die Engelse winter. Op Mex Camp, Alexandria, waar die eenheid sy opleiding voltooi het, was Nancy altyd die middelpunt van die bewondering van menigtes van beide die Gemenebest -troepe en die plaaslike “Gippos.”
En op ‘n oggend kon sy nie opdaag vir ‘n parade nie. Bugler Petersen lui ‘n tweede oproep net ingeval Nancy ‘die wind waai’. Maar daar was nog steeds geen Nancy nie.
Teen die middag is haar verdwyning as ernstig beskou, en sy is as regeringsopdrag as AWOL geplaas. Teen hierdie tyd het die nuus van Nancy se afwesigheid na al die kampe in die omgewing versprei, en ‘n beroep was op alle ander eenhede om na haar te kyk.
Die middag het Bugler Petersen ‘n spesiale pas gekry om na Alexandria te gaan, ingeval Nancy vir die stad sou kom. Nuuskierige menigtes volg Petersen toe hy op die hoek van feitlik elke straat stilhou en die verskillende geroepe hoor.
Teen sononder keer ‘n moedelose Bugler Petersen terug na die kamp, maar was nie bereid om die soektog op te gee nie. Hy het ‘n donkie gekry en van kamp tot kamp gery. Die troepe in die omgewing het die afwesigheid van Nancy nie met dieselfde verdraagsaamheid beskou nie – daar was woedende boodskappe van ander geallieerde eenhede wat beswaar maak teen Petersen se reise oor die woestynsand met sy gons wat deurdringende oproepe klink tot “Lights Out.”
Met Nancy die volgende oggend nog steeds AWOL, het die mater ernstig geword – sentimenteel en moreel. Alle optogte is gekanselleer en ‘n huis-tot-huis-soektog na alle “gippo” nedersettings in die omgewing is begin. Daar was ‘n vermoede dat Nancy haar einde as ‘n lekkerny bereik het.
Die soektog het teen sononder geëindig toe die mans moedeloos na hul kamp teruggekeer het. Dit was op die derde dag, toe mans paradeer vir hul middagete, dat die geluid van gejuig in die lyne uitgebreek het en die volgende oomblik het Nancy gewankel asof niks skort nie. Waar sy was, bly ‘n raaisel, ondanks die feit dat duisende troepe na haar gekyk het.
Na die Egiptiese veldtog het Nancy die regiment na Frankryk vergesel en saam met hulle vertrek in Marseille in April 1916. Weens ‘n aansteeklike siekte wat op die Oriana uitgebreek het, is die regiment in kwarantyn geplaas tot in Mei, toe hulle na Steenwerck vertrek het. Brigade se hoofkwartier.
‘N Maand later is die regiment verplaas na die dorpie Sailly-le-Sac, ongeveer twee kilometer agter die frontlinies. Dit was hier waar Nancy, wat by talle geleenthede onder groot vuur was, ‘n ongeval geword het toe die Duitsers begin het met die swaar bombardemente, wat die Slag van die Somme begin het.
Op 30 Junie het ‘n dop naby die regiment se hoofkwartier geland en Nancy was bewusteloos. Toe hulle haar ondersoek, het die mediese beamptes van die brigade gevind dat een van haar klein horings ontbreek. Die skulpsplinter het die horing netjies verwyder. Daar was geen siekteverlof vir Nancy nie, maar was op “ligte diens”. Hulle kon haar nie moeghede in die kombuis gee nie, en sy was hardop om deur die hoofkwartier te loop. Dit was tydens ” light duty ” dat daar ‘n verhouding ontstaan het tussen Nancy en die muil wat generaal Lukin gebruik het terwyl hy sy regimentse hoofkwartier en die troepe in die voorste linie uitgevoer het. ‘N Bekende gesig vir die Springbok -soldate: die generaal en sy gevolg van ‘n muil en ‘n egte Springbok uit Suid -Afrika wat agter die generaal op sy muil draf.
Die hoogtepunt van Nancy se vooraanstaande militêre loopbaan en oorlogsrekord het op 17 Februarie 1918 gebeur toe Nancy haar laaste seremoniële parade bygewoon het. Sy het met trots vier bataljons van die Suid -Afrikaanse Brigade na die eerste Delville Wood Service gelei. Sy buk oor haar dun beentjies asof sy weet dat sy die liefling van elke soldaat op parade is en vir diegene wat hulle gaan eer.
Die trommelkop -gedenkdiens is gehou op die pad wat uit die bos gelei het na die dorpie Longueval, waar die meeste Suid -Afrikaners hul lewens afgelê het tydens die hou van die hout.
Die Suid-Afrikaanse troepe vorm ‘n vierkant in die middel waarvan ‘n hoë houtkruis gestaan het wat in opdrag van generaal Lukin opgerig is. Daar was ‘n opskrif met die opskrif: “Ter nagedagtenis aan die offisiere en manne van die 1ste Suid -Afrikaanse Brigade wat in Julie 1916 tydens die Slag van Somme in aksie geval het.”
Die parade was nie net ‘n laaste vir Nancy nie, maar dit was die laaste parade vir generaal Lukin in Frankryk. Nancy het longontsteking opgedoen tydens die erge winter van daardie jaar, en hoewel dit toegewyd versorg is deur Bugler Dave Petersen en al die mediese personeel van die hoofkwartier, is hy op 26 November dood
Haar dood is aangekondig in algemene bevele – waarskynlik die enigste geleentheid in die militêre geskiedenis dat dit gedoen is. Alle optogte is gekanselleer. Daar was slegs ‘n paar van die oorspronklike lede van die regiment wat nog steeds aktief diens gedoen het, en hulle was gedetailleerd om die vuurparty te stig.
Nancy se kop en vel is na Londen gestuur om behandel te word. Dit is daarna gestuur na sir William Dalrymple, wat dit laat monteer en aan die regiment voorgehou het. Nancy het ‘n kritiese oog gehou oor die jong, (en ou,) offisiere van die muur van die Officer’s Mess, Transvaal Scottish Regimental Headquarters. Sy is bevorder en is nou lid van die Oorlogsmuseum in Johannesburg.
As ‘n naskrif hiervoor: ‘n Formele gaste -aand word gehou tydens die versiering van die muur in die Officer’s Mess en na die formaliteite neem die destydse, bevelvoerende offisier, Transvaal Scottish hul eregas, wat toevallig ‘n boer in die Vrystaat was, om te sien die regimentstrofeë. Aan die einde van die toer wys die bevelvoerder op hul gewaardeerde besitting. Die eregas het krities gekyk na die springbokkop wat teen die muur gemonteer is en vir die bevelvoerder gesê: “hel. Man, daardie een het net een horing. Haal dit af, en ek stuur vir jou een met albei horings. ” Raai wie is nooit weer genooi as selfs ‘n gas nie, laat staan nog eregas.
Hierdie verhaal en hopelik nog vele meer word opgedra aan my mentor, wyle kolonel Dennis (DO) Stratford SAMS, wie se aantekeninge ek gebruik het om die verhaal saam te stel.
Rowley Medlin
Routes and maps
2007
Die sterfverhaal van Sersant Michiel Labuschagne (Vingers) Kruger
7 Januarie 1951-28 Oktober 1977
4 Verkennings Kommando- Suid Afrikaanse Weermag Soos aan my vertel deur Sers Gert Eksteen 4 Januarie 2004
Deur Leon Bezuidenhout
Operasie Kropduif, die aanval op Eheke 28 Oktober 1977 Gedoem tot bloed
Operasie Kropduif (die aanval op Eheke) op 28 Oktober 1977, sou die donkerste dag in die geskiedenis van die Suid Afrikaanse Spesiale Magte se bestaan wees.
Nadat die Suid Afrikaners aan Angola onttrek het in 1976, sou Swapo die geleentheid gebruik om operasionele basisse bykans teen die SWA grens te vestig. Hierdie basisse is vanaf twee groter streeks hoofkwartiere ondersteun. Cassinga sou die sentrale deel van Swapo se aanvalle op die SWA grens ondersteun, en Eheke die oostelike deel van Owamboland en die Kavango.
Na herhaaldelike sabotasie, landmyn insidente en ontvoering van die plaaslike bevolking het die Suid Afrikaanse magte besluit om Swapo uit sy basisse te verdryg. Beide die streeks hoofkwartiere moes vernietig word in blits aanvalle vanuit Suidwes Afrika (Namibie).
Strategies was ‘n aanval op Eheke voor op. Dit was nader aan die SWA grens en heelwat kleiner as die Cassinga basis. Na wat gevoel is deeglike verkenning, is besluit om Eheke eerste aan te val. Drie kompanies van die nuwe 32 Batteljon sou te voet oor die grens, en Eheke vanaf die suide aanval. Op dieselfde tyd sou ‘n groep van die Verkennings
Kommando’s, noord van Eheke afgegooi word, en met eerstelig die basis uit die noorde aanval.


2008
Vroegste Jare
Peter Johannes Jacobus (Pieter) Snyman word op 6 April 1919 op Zeerust gebore. Hy oorleef as 18 maande-oue baba die gevreesde “kinderverlamming” (polio). As kind kom die familie in die depressiejare in Johannesburg aan, nadat sy vader se besigheid op Zeerust ondergegaan het. As sportiewe en aktiewe kind neem hy deel aan elke denkbare sport. Hy geniet aksie en kompetisie.
As 20-jarige is hy en ‘n paar vriende in September 1939 by Heidelberg-kloof, toe ‘n motor teen die stofpad afgejaag kom. Die kar blaas toeter en die passasiers skreeu “Oorlog! Oorlog!” Suid-Afrika het die Tweede Wêreld Oorlog betree. As jongman, uit ‘n huis waar politiek nie veel saak gemaak het nie, was die redes vir die oorlog nie belangrik nie. Die oorlog sou sy lewe egter radikaal omkeer. Hy het avontuur gesien.
In sy latere lewe sou hy erken dat niks “mooi” hieruit gevolg het nie. Vir hom was daar later niks “glamorous” in oolog nie”. Dit sou ‘n ontnugtering wees.
Soldaat en die Veldtog in Abessinië
Op 17 April 1940 stap Pieter Snyman deur die hek van Sonderwater Opleidingsbasis, net oos van Pretoria. Hier is die infanterie opgelei. Hy wou eers by die Lugmag ‘n vlieënier word, maar sy ma het seker gemaak haar kind bly op vaste grond, en die papiere opgeskeur. Hy word na sy opleiding na die South African Irish Regiment uitgeplaas. In regte humor, soos net die army kan doen: die Boerseun van Zeerust tussen die Iere!


2009
Die rol van Suid-Afrikaanse wetstoepassers as soldate
Die sonderlinge verhaal van ‘n jong man se dapperheid en deursettingsvermoë in dié skrywe, Moed, Bloed en Verraad, mag nooit los gesien word van die trotse verlede, wat oor ‘n tydperk van 300 jaar gevestig is nie. Die verhaal van Herman Grobler is dié van ‘n gewone polisieman wat deur tyd en omstandighede tot die vlak van ‘n vegtende soldaat genoop is – ‘n unieke situasie waaraan die polisie in Suid-Afrika vir baie jare blootgestel was, waar polisieman as soldaat moes optree. Maar teen 1996 het die demilitarisering van die polisiemag die einde van hierdie era beteken.
Polisie as militaris
Die militarisering van die wetstoepasser in Suid-Afrika het reeds sy ontstaan met die Hollanders in die sewentiende eeu gehad. Soldate het eintlik as polisie opgetree. Teen die 1880’s sou die ZAR sy eie Polisie-eenheid, die Zuid Afrikaansche Republiek Polisie (ZARP), hê. Die ZARP se uur van glorie sou kom op 28 Augustus 1900 by die slag van Berg-en-Dal naby Belfast tydens die Anglo/Boere-oorlog. Die ZARP

2010

2011
Agtergrond van die Koreaanse oorlog en die Suid -Afrikaanse betrokkenheid
VLIEGENDE CHEETAHS IN KOREA
‘N Spesiale kenmerk ter viering van die Diamond Jubilee van die No.2 Squadron SAAF se betrokkenheid hierby konflik. Teks en skilderye deur Derrick Dickens
Geheu is op die beste tye kort en vir die meeste Suid -Afrikaners is kennis van die rol gespeel deur vlieëniers van No.2 Squadron SAAF in die Koreaanse konflik wat sestig jaar gelede begin het, is by beste skets.
Maar die uiteinde is hierdie manjifieke, onbesonge helde in hul vlieënde masjiene wat gekerf is uitstekende rekord in die geskiedenis van die land se weermag in die slotfases van die wêreld Oorlog II en toe die Sowjetunie eers in 1945 oreengekom het om oorlog teen Japan te verklaar, was dit die geval besluit dat die Sowjette Noord -Korea kan beset en die Amerikaners die Suide. Die skeiding lyn was die 38ste parallel.


2012
Jan Abraham Joubert is gebore op 1 Oktober 1925 in die voormalige huis van President Kruger, in Kerkstraat-Wes, Pretoria.
Sy moeder was ‘n nooi Fourie – ‘n niggie van Jopie Fourie, die 1914 Boererebel van die plaas Wildebeesthoek, noordwes van Pretoria. Sy vader was Francois Joubert, ‘n kleinseun van die Eerste Anglo Boereoorlog Generaal, Frans Joubert, die held van die Slag van Bronkhortspruit. Frans Joubert was die broer van Generaal Piet Joubert, die aanvoerder van die Boeremagte gedurende die Tweede Anglo Boereoorlog.
Francois Joubert was ‘n boer en die jong Jan Joubert het aanvanklik skool gegaan by die plaasskool by Vissershoek noordwes van Pretoria, naby Brits. Hy is later na Pretoria waar hy eers by die Afrikaanse Hoër Seunskool in Pretoria was, voordat die gesin die plaas verkoop het en op die Springbokvlakte in die Waterbergdistrik begin boer het. Sy laaste twee skooljare bring hy deur by Nylstroom Hoërskool.
Na skool help hy boer maar hy wou graag deel wees van die Tweede Wêreldoorlog en sluit aan by die SA Lugmag in 1943. Hy doen aansoek om as vlieënier opgelei te word en sy aansoek slaag.
In daardie jare gebruik die Lugmag steeds Tiger Moths as opleidingsvliegtuie en die opleiding vind plaas by Wonderboom, noord van Pretoria. Hy het ’n natuurlike vliegaanleg, en hy het net ses ure se opleiding nodig voordat hy alleen begin vlieg! Hy is aan die einde van die kursus ook die enigste student om alleen op ‘n nagvlug te kon gaan. Hy word vir verdere opleiding na Standerton gestuur waar hy in Harvards opleiding ontvang.
2013
Narsiso ‘Gomie’ Gomes
‘N Portugees-sprekende Suid-Afrikaanse oorlogsheld: een van vele onbekende helde tydens Operasie Savana, uit Bataljon 32, Koevoet
Met meer as 500 jaar Portugese invloed in Suider-Afrika en twee Portugese kolonies, sou die Portugese impak op die subkontinent altyd groot wees. In die streekskompetisie om mag, tesame met etniese verdeeldheid wat geen aandag aan internasionale grense gegee het nie, was die militêre situasie altyd vloeibaar. Wat in een gebied gebeur het, het onvermydelik na ‘n ander oorgespoel. En goeie vegmanne was altyd in aanvraag.
Die verhaal van ‘Gomie’ Gomes is slegs een van baie van die vegtende manne van Afrika; mans wat grootgeword het in ‘n Portugese kolonie, wat opgeneem was in ‘n vegmag, en wat uiteindelik die enigste ding beoefen het wat hulle geweet het: oorlog, vir hul aangenome land, maar dikwels meer vir hul eenheid. Net soos die Franse Buitelandse Legioen, het die eenheid vir hierdie Portugese swart Afrikaners hul gesin en hul tuiste geword. Die politiek daar rondom was sekondêr, indien enigsins van waarde. Wat opvallend is, is wat hierdie manne opgeoffer het vir hul nuwe land, Suid -Afrika. Sommige het meer as vyftien jaar lank gevegte in die voorste linie beleef, voortdurend in oorlog met die vyand, soms tot ‘anderkant die rivier’. Baie het die hoogste prys betaal en word begrawe in die noorde van Namibië of in die suide van Angola. Maar die oorlewendes is, sonder uitsondering, tragies deur die Suid -Afrikaners verlaat, gebruik en verwerp.
‘N Paar foto’s van die wedloop
2014
Die Afriforum Springbok Vasbyt 2014
Ter ere van die Suid Afrikaanse Weermag se betrokkenheid, en die herdenking van die uitbreek van die Eerste Wereld Oorlog(1914-1918):
Met die uitbreek van die Eerste Wereld Oorlog was Suid Afrika verdeel oor moontlike deelname in die oorlog. ‘n Groot groep Afrikaners het in 1914 gerebelleer. So ook het baie soldate van die Unie Verdedigingsmag. Toe Manie Maritz en ander, in die Militere kamp by Upington bedank, om by die rebelle aan te sluit, het Ockert Maritz getrou aan die UVM gebly. Hy was lid van die 5de Regiment van die SA Berede Skutters (SA Mounted Rifles). Hy sou gedurende die Duitswes veldtog gevang word en na die krygsgevangene kamp by Otavi gestuur word. In laat Desember 1914 sou hy en drie ander uit die kamp ontvlug en vir 10 dae deur die Namib, vir ‘n afstand van 420km stap om weer by die Suid Afrikaanse Magte by Swakopmund aan te sluit.. Ons vereer hierdie dapper soldate van ‘n eeu gelede.
2015
John Wahl: Operasie Savannah 1975-1976
Korporaal John Wahl. Vergete en onbekende held van Operasie Savannah
John Wahl as n jong Pantser soldaat (Circa 1976)
Deur Gerrie Hugo en Leon Bezuidenhout
23 Februarie 2015
Met ‘n Staatsgreep en die sogenaamde “Carnation Revolution” op 25 April 1975, sou die einde van Portuguese kolonialisme spoedig tot ‘n einde knars. Maar in ‘n ryk land soos Angola, sou dit nie ‘n maklike proses wees nie. Die strategiese ligging van Angola en die belange van die groot rolspelers in die Koue Oorlog, sou dit onafwenbaar tot die botsing van ideologie lei. Reeds binne Angola was daar drie bevrydingsbewegings doening. Elkeen met sy buitlenande venote. Die MPLA was direk uit Moskou en Havanna befonds en bewapen. Ook heelwat Afrikalande, reeds onder Kommunistiese invloed het die MPLA gesteun. Daarteenoor het die Amerikanse CIA in die geheim die FNLA en Unita gesteun. Zaire (huidige Kongo was ‘n pro-FNLA ondersteuner).
Die Suid Afrikaners met ‘n belang in Suidwes Afrika(Namibië) , sou altyd ‘n pro-westerse regering in Luanda steun. Hulle geld was, soos die Amerikaners, op die FNLA. Dit was egter nie lank of die drie Angolese groepe het onderling begin veg nie. Die onstabiliteit het geleenthede geskep vir die buiteland om betrokke te raak. Die Portuguese, sou deur individue en groepe altyd betrokke wees. Hier was baie op die spel.
Dit was vroeg reeds duidelik dat hier baie bloed sou vloei, en dat die buiteland op ‘n al groter wordende skaal betrokke sou wees. Reeds in 1973 het die Suid Afrikaanse Weermag die hele Suid-Angola verken vir water en ander strategiese punte . Teen middel 1975 was dit duidelik ook vir die Suid Afrikaners, dat sou hulle ‘n simpatieke regering in Luanda wou hê, hulle sou moes help. Maar alleen was hulle nie bereid om betrokke te raak nie.
Maar die Suid Afrikaners het goeie verhoudings met die Amerikaners gehad. Die Hoof van die SAW, Genl. Malan was ‘n opgeleide Amerikaanse Offisier. So ook was Pik Botha die Suid Afrikaanse Ambassadeer in die VVO op goeie voet met die Amerikaners. Daarteenoor was die Republikeinse Regering in Amerika (soos die res van die VSA) taamlik keelvol vir oorlog. Hulle was oppad uit Vietnam, en so lank iemand anders hulle oorlog vir hulle sou baklei was alles in orde. Maar self wou hulle nie betrokke raak nie. Dit is hier waar die Suid Afrikaners half onwillig betrokke geraak het. Die Suid Afrikaners was vurig anti-kommunisties, en wou ten alle koste die kommuniste van die Namibië weg hou. Daar teenoor kon die Amerikaners, die kommunisme ‘n knou toe dien, sonder om openlik met die Apartheidsregering te verbind.
Die Amerikaners sou die geld voorsien, en die Suid Afrikaners sou die bloed op die hande kry. Maar die plan sou nie heeltemal so uitwerk nie. ‘n Nuwe Amerikaanse Regering en ‘n keelvol Amerikaanse publiek, te same met ‘n kommunisties imperialistiese Kuba, sou die kaarte deurmekaar krap. Die tafel was gedek vir ‘n Afrika oorlog wat nie gesien is sedert die Tweede Wereld oorlog. V an oral sou daar betrokkenehid wees.
Die Suid Afrikaanse operasie sou heet “Operasie Savannah”. Die Operasie was beplan om die FNLA aan bewind te kry en die MPLA en hulle kommunistiese venote uit Angola te gooi. Die Operasie sou reeds in Julie 1975 begin, maar dit sou vining ontwikkel tot ‘n volskaalse geheime oorlog. Die klimaks van die Operasie sou einde 1975 tot Februarie 1976 wees.
Geklee in groen tronkuniforms. Die vergete soldate van Operasie Savannah
Aanvanklik was hierdie geheime operasie slegs beplan vir n baie beperkte periode. Die het egter vining verander en die aksies was verleng tot in 1976, toe die geskeduleerde verkiesing en vredes onderhandelinge, tussen die strydende partye in Angola, gefaal het.
Die getal Suid Afrikaanse soldate wat aan Savannah deelgeneem het word as oor die 2600 genoem maar, dit is misleidend omdat die getal, al die ondersteunings elemente sowel as die Burgermag, wat tydens die laaste fases ontplooi was, om te onttrekking van magte te dek, insluit. Hierdie elemente het nooit die skerpkant van aksies ervaar nie.
Die kern van die vegtende elemente was die Nasionale Dienspligtes van die tydperk en hulle het hul uitstekend van hul taak gekwyt. Nie weens hulle leiers maar, ten spyte van.
Hierdie jongmanne is van hulle identiteit en trots beroof. Hulle moes vorms teken om die SAW en politici van die dag, te verontskuldig m.a.w hulle het nie as SA Weermagtroepe bestaan nie. Op daardie stadium was die meerderheid nog te jonk om sodanige vorm of onderneming te teken maar, dit het nie die SAW gestop nie. In effek is hulle deur hul eie weermag tot huursoldaat status gedemoveer en hul kon niks verwag t.o.v die Geneefse Konvensie nie.
Vreemde uniforms, vreemde staaldakke en vreemde wapens- en die SAW het hulle hulle self laat uitdiens teken. Nou was hulle net ‘n nommer. Suid Afrikaanse huursoldate van die SAW. |
Hierdie aksie van die SAW en die Suid Afrikaanse politici bly steeds ’n raaisel. Het hulle regtig gedink hulle gaan met 1500 vegtendes Angola verower? Het hulle gedink daar gaan nie ongevalle wees of dat Suid Afrikaners dalk gevang kan word nie? Het hulle regtig gedink die operasie sal ’n geheim bly? Vir 40 jaar was die dokumente geheim, maar vir die wat daar was, was die herinnerings en ervarings, was dit nooit so nie. Dit was altyd ’n werklikheid en meestal ’n nagmerrie.
Dit bly steeds een van die grootste dade van verraad as ’n weermag sy eie troep ontken. Dit is presies wat hier gebeur het. Uitgereik met groen uniforms (slegs een stel) soos wat in die Suid Afrikaanse tronke deur gevangenes gedra is, Bata tekkies, met slegs n boeknommer as identiteit en sonder persoonlike wapens, is hulle ingevlieg na Sentraal Angola.
Groen gevangene uniforms met “liberated” motorfietse
Daar het hulle in die duister begin baklei en hulself uitmuntend van hul taak gekwyt. Hulle was die meerderheid van die tyd oningelig gehou deur hulle leiers, en was nie eens bewus van ander flank eenhede en formasies nie. Heelwaarskynlik het die leiers gedink dat hoe minder hulle weet, hoe minder hulle kan verklap indien hulle gevange geneem word. Iets wat n werklikheid was en dan ook gebeur het. In een geval het ’n jong Suid Afrikaanse troep Fred van Loggerenberg, as ’n daad van wanhoop, sy Afrikaanse sakbybeltjie gevat en sonder dat hy ’n pen gehad het, ’n stuk houtskool uit die as gehaal, en die datum en plek neergeskryf. Sy hoop was dat, indien hy sou sneuwel, iemand die bybeltjie aan sy ouers sal gee, dat hulle kan sien waar hy was.
Fred van Loggerenberg se sakbybeltjie, met houtskool inskrywing
Dat die Suid Afrikaanse besluitnemers ’n fragante fout gemaak het, was gou duidelik. Hulle troepe is 18 maande vroeer opgeroep, en in sekere gevalle na minder as 5 maande se opleiding ontplooi. Verder is hulle opgelei in teen insurgensie oorlog voering. Skielik was hierdie jong troepe betrokke in hewige gevegte met tenks en ander pantser. Die Suid Afrikaanse Artillerie was totaal uit ’n ander era. Van hulle geskut was nog Tweede Wereld Oorlog 25 Ponder kanonne. Hulle moes veg teen ’n vyand wat beter toegerus was as hulle met oorskot toeristing. Teen die ”Stalin Orrel” ”Rooioog” vuurpyl lanseerders was die Suid Afrikaners weerloos. So ook teen die artillerie. So geraak was die Suid Afrikaners dat hulle hierna terug is, en die beste van albei in die wereld ontwerp en gebou het. Maar dit was nou nodig en hulle het dit nie gehad nie.
‘n Eland 90 steek ‘n tydelike brug iewers in Angola oor
Ook was die Suid Afrikaanse inligting gebrekkig. So is Ebo aangeval sonder dat die Suid Afrikaanse offisiere ’n idee gehad het wat in en agter die dorp gebeur het.
Sommige dienspligtiges se uitklaar datum was met die strook van n pen verleng met drie maande.
Na die oneffektiewe Tweede Wereld Oorlog 25 Ponders vervang is met 140mm kanonne, het dit beter gegaan
Sommiges was met hulle terugkeer by hul eenhede onder gewapende wag geplaas, sodat hulle nie met die nuwe inname of ander personeel wie nie by Savannah betrokke was, kon meng of informasie deel nie.
Nooit was daar n parade gehou nie. Meerderheid het nooit hulle Pro Patria met Cunene gespe ontvang nie. Daar was geen ontlonting nie en in effek is hulle uit hulle eenhede uitgeboender en die SAW het hulle hande afgestof. Sommiges was nie eers betaal vir hulle operasionel diensperiode nie.
Die gevegte was hewig. Soms moes hulle sonder kos klaarkom en het bykans almal ontwater weens diarrhoea as gevolg van rantsoenblikke wat jare verby hulle rak-en-vervaldatum was. Soms moes hulle sonder die korrekte ammunisie klaarkom, maar hulle het nie ophou om te verstom nie.
Daar was wel goeie Staandemag leiers maar, hulle was die uitsondering eerder as die reel. Hiermee dan my ode aan die dienspligtes van toendertyd asook een uitsonderlike Staandemag lid, Korporaal John Wahl.
Hy het as jong korporaal na sy troepe omgesien, hulle kos laat kry, hulle moraal opgebou en selfs hulle van gewisse dood gered. Hy het ook almal van sy troep lewendig terug gebring. Vir sy doods veragtende aksies het hy nooit erkenning gekry nie, nie eens n handdruk om dankie te se nie.
John Wahl, voor links met sy troep nadat hulle uit Angola onttrek is. Nkurukuru 1976
Goddank vir sosiale media wat nou poog om hierdie onreg aan te spreek. Maar dit moet genoem word dat die leiers van daardie dae baie traag is om betrokke te raak.
John Wahl het tydens Op Savannah oor die periode Sep 1975 tot Des 1975 tydens drie uitstaande insidente (daar was meer) bewys dat hy n man van staal is. Die aksies kan slegs as doodsveragtend beskryf word en hy is nooit gedekoreer nie. Die SAW en ons leiers van daardie dae behoort hulle koppe in skaamte te laat hang.
Kortliks sien hierdie insidente soos volg:
- n Reddingspoging van gestrande Tegniese Diens Korps personeel (tiffies) gedurende die nag naby a plekkie met die naam Roberto Williams- tussen Silva Porto en Lobito. Hierdie het ten aanskoue van n aanmarsende vyand geskied. Sy troepleier was nie saam nie. Hy het met twee voertuie van sy troep die personeel gaan afhaal en na veiligheid by Alto Hama gebring.
- Sy aksies in die primere doodsakker van die vyand by Ebo. Hy het vir die durasie van die geveg homself in die doodsakker bevind, en op twee verskeie geleenthede persone vanuit die doodsakker gered, afgevoer en terug gekeer. Hy het ook dekkingvuur vir twee ander reddingsaksies gelewer. Die aand na die aksie moes sy masjien geweer se loop vervang word. Hy was totaal uitgeskiet en onbruikbaar. Ander het met die lof weg gestap en dekorasies ontvang. John Wahl wat in die hitte van die stryd die koeels en bomme moes trotseer, het absoluut niks ontvang. Offisiere wat tussen 1 en 2 kilometer terug was het dekorasies vir dapperheid ontvang.
- Sy eiehandige redding van n genie Offisier vanuit n mynveld vroeg op 29 November 1975. Die offisier het onwetend the mynveld betree en het sy been in die ontploffing verloor. Hy was in erge pyn en besig om dood te bloei. John het, sonder om aan sy persoonlike veiligheid te dink, die mynveld ingestap en die offisier se lewe gered.
Al hierdie aksies is deur oog getuies en rekords oor en oor bevestig.
Dawid Lotter het n gedig oor John Wahl geskryf. Hy beskryf John Wahl se aksies soos volg:
My gedig Landmynkraters, is gebasseer op die ware ondervinding van John Wahl , n Pantser troep sersant in Operasie Savannah, tydens die bosoorlog 1975.
Hierdie gedig “Mynkraters” het ek gedig na aanleiding van n spesifieke incident waar hy n Genie offisier wat sy been verloor het in n mynveld gaan bystaan het. Beide het oorleef. Maar beide het wonde oorgehou. Die Genie offisier sonder n ledemaat, John met die wroeginge van oorlog wat hom tot vandag, April maand 2014 nog bybly.
John is een van n hele aantal soldate uit Operasie Savannah, wat vir helde dade soos die en ander opgetekende heldedade , geen erkenning gekry het nie.
Hy som sy gevoelens oor die dag in die mynveld as volg op. :”” dit was die aleenste wat ek in my lewe nog was. Doer ver sit my mense en wag. In die middel van die ooptekie, ek. Dan dink mens diep. En wonder oor baie dinge. My hoofgedagte was, wat het ek nou gedoen, en wat soek ek hier. En ek was lus vir koffie.
Met hierdie gedig salueer ek John Wahl en ander soos hy wat alles gegee het, en tot vandag toe nog geen erkenning ontvang het nie.
Landmynkraters
Operasie Savannah was die begin van die konvensionele deel van die
Bosoorlog vir Suid Afrika. In ʼn baie kort paar maande het een van
die laaste koloniale Afrika moonthede onttrek, en hul kolonies aan
hul eie lot oorgelaat. Die desperate blanke Portugese koloniste na
500 jaar, het alles net so gelos en vir hulle lewens gevlug. Dit was
die einde vir Portugese Angola en die begin van Kubaanse Angola.
Suid Afrika, met verouderde wapentuig het kommunisme die stryd
aangesê. Hierdie gedig is gebaseer op die werklike ondervinding van
John Wahl tydens Operasie Savannah.
ʼn Landmyn wat ontplof
Die slag was ver en dof
Toe ons die kruispad bereik
Kort duskant Ebo suid
Twee Elande het vorentoe beweeg
En vir myne oor die pad geveeg
Net ʼn makker langs die pad gevind
Met intense trane wat sy oë verblind
Snikkend het hy ons gerig
Na waar sy offisier binne sig
Lê in ʼn mynveld vasgevang
Sonder voet – bloeiend en bang
Ek – met Merthiolate en verbande
ʼn Soeksteek stok en kaal hande
Deur die mynveld sonder versuim
Omseilend – kruipend – duim vir duim
Langs ʼn stewel sonder sool
Met sy hand uitreikend
En sy oë pleitend
Het hy gevra vir my pistool
Sy hand het ek ferm weggedruk
In die gapende wonde stuk vir stuk
Die sproeiende are afgebind
Die res met bomverbande toegebind
Twee ure moes ons wag
Hom onderskraag met al my krag
Dat sy hoop hom nie moet faal
Voor die Puma hom kom haal
Twee allenige mense
Vasgevang in eng grense
Van hoop en wanhoop
Saam in een emosie vasgeknoop
Saam het ons gewroeg deur die pyn
Saam geworstel deur die venyn
Oor oorlog en die doel
Heftig – met ʼn wrang gevoel
En later verstard gewonder
Oor niks meer in besonder
Vanaf suid – twee ure later
Het die Puma ons genader
Hande en toue wat red
Alles in ʼn warrelwind omskep
En my agtergelaat met ʼn kilte
En die voelbare stilte
Vandaar is ek oneindig tam
Van boomstam tot boomstam
Elke tree versigtig – sag –
Terug na waar die Elande wag
Ek het later teen sononder
My van die groep afgesonder
Ek wou ween
Stoksielalleen
Maar ek kon nie!
Ek wou uitskree
Met elke tree
Maar ek kon nie!
Afgestomp
Ontlont
Het die snik in my menswees
Deel geword van my gees?
****
Ek kan net vermeld
Myself sien ek nie as held
Daardie dag in die mynveld
Was ek ongeskonde van vlees
Met landmyn kraters op my gees
Dawid Lotter se digbundel kan bestel word by lotterdh@gmail.com
Hierdie oorlogs gedigte is n moet lees vir almal wie in die bosoorlog betrokke was asook hulle families en vriende.
Eland 90’s sou die Suid Afrikaanse speerpunt moes wees. Hierdie foto by Santa Comba in sentraal Angola
Gerrie Hugo, wie die kannonier in die Eskadron Tweede in bevel (2IB) voertuig was, gedurende Operasie Savannah, beskryf John Wahl se aksies by Ebo op 23 Nov 1975 soos volg:
John Wahl het ons lewens gered. Nadat die 76 mm ons die eerste maal uitgeskiet, was ons so goed soos dood. Ons was gestrand in die doodsakker wat intens gedek was deur anti tenk wapens omrede ons gepoog het om makkers te gaan red wie reeds uitgeskiet was. Die volgende skoot van die 76 mm sou ons definitief geneutraliseer het. Ons hoofwapen was buite aksie omrede ons op die tromprem getref was. John was egter reeds in n goeie vuursteun posisie en het met n koelkop die 76mm uitgeskiet. Die het ons die kans gegee om stadig onder hewige, RPG sowel as kleigeweer en 122 mm, vuur te onttrek.
John Wahl het die res van die geveg, aksies in die doodsakker geloods. Die het etlike ure geduur. Hy het verskeie male anti tenk wapens geneutraliseer en op twee geleenthede ingegaan om makkers van n gewisse dood te red. So het hy vir Kpl Gert Botha met die eerste ingaan tot veiligheid gebring.
Met die tweede ingaan slag het hy vir Giel Visser gered. Hierdie keer het hy sonder sy kannonier ingegaan om plek te maak vir Giel in sy Eland 90. Hy was dus vir alle doeindes onbewapen met die poging.
Van die 13 Suid Afrikaanse panserkarre wat by Ebo in is, sou slegs 5 op eie stoom uitkom. Die wrak van een van die wat agtergebly het 40 jaat later by Ebo
John en sy bemanning was die laaste diensbare voertuig om die doodsakker by Ebo te verlaat. Hy moes die aand na die geveg sy Browning masjien geweer loop weggooi weens die groot hoeveelheid rondtes wat hy deur die dag gevuur het.
Ons totale verliese op die dag (en dit sluit UNITA asook FNLA in) is nie akkuraat bekend nie maar, strek tot in die sewentigs.
n Groep Savannah veterane is in die proses om hierdie geskiedenis reg te boekstaaf omrede vorige geskiedskrywers die feite inkorrek weergee het.
Dit was n eer en voorreg om saam met John te kon dien. Ek is werklik trots om hom n vriend te kan noem.
Ek weet nie van n meer dapper persoon as John Wahl nie en ons skuld hom ons lewens. Hy het niks verder om te bewys nie en verdien die hoogste dekorasie/s moontlik. Alle pogings om die reg te stel het tot op hede, egter gefaal. Hoofsaaklik deur gebrek aan belangstelling van die wie nog iets daaraan kan doen.
John Wahl, soldaat en boer
John Wahl is in Bloemfontein gebore. Hy was n Grey College skolier tot 1968. Daarna sluit hy by die Suid Afrikaanse Polisie aan en word in Natal gestasioneer. Vandaar doen hy verskeie kere diens in die Caprivi en in Rhodesia.
Na vyf jaar in die polisiediens, sluit hy by die SAW aan in 1975. As lid van 1 SDB doen hy Deel 1 kursus te Infanterie Skool en Pantserkar kursus te Pantserskool.
Gedurende September 1975, vertrek hy as troep sersant vir deelname in Operasie Savannah. Na Operasie Savannah vorder hy deur die range tot Adjudant offisier eerste klas, en word verskeie kere weer in die bosoorlog ontplooi vir grensdiens..
Hy verlaat die SAW in 1998 om te gaan boer. Hy boer op sy plaas naby Upington in die Noord-Kaap.
40 Jaar later: ‘n Vereering
Sedert 2006 bied die Voortrekker Monument Draf en Stapklub jaarliks die Springbok Vasbyt 10/25km Vasbyt wedloop aan. Die Klub is amptelike ASA geregistreerde hardloop en stap klub, en onafhanklik van die Voortrekker Monument. Alhoewel die Monument en die Klub nou saamwerk. Die Springbok Vasbyt is die grootste “off road” hardloop wedloop in Afrika. Afriforum is die borg van die wedloop vir die afgelope vyf jaar.
Die Springbok Vasbyt het sy oorsprong in die erkenning van onbekende en onvereerde soldate. Sedert die eerste wedloop is ‘n reeks onbekende Suid Afrikaanse soldate vereer met die wedloop. Die reels vir erkenning is eenvoudig. Die persoon mag in rang hoogstens ‘n kaptein wees, die persoon moet onbekend wees en laastens moet die persoon nooit amptelik vereer gewees het vir ‘n helde daad nie.
Dit was ‘n kwessie van tyd voor die soldate van Operasie Savannah vereer sou word op hierdie manier. Die geval van John Wahl het dit maklik gemaak. Hy het in alle opsigte aan die vereistes voldoen, en hy was bereid om die “gesig” van Operasie Savannah se veterane te wees.
Die 2015 medalje is soos alle medaljes in vroeëre wedlope, ‘n eenmalige medalje. Dit is ‘n afbeelding van ‘n foto van John Wahl in 1976. Dit het as agtergrond die sakbybel van Fred van Loggerenberg. Die pleknaam “Sela”, eintlik gespel “Cela”, en datum is met houtskool in die bybeltjie geskryf. Op daardie datum, 29 November 1975, het John Wahl ‘n gewonde offisier uit ‘n myngeld gered. Laastens het die medalje die afbeelding van ‘n Eland 90 panserkar wat oor ‘n tydelike brug in Angola ry.
Dit is ‘n eer om ‘n dapper en nederige man na 40 jaar te kon vereer. Nie net kry John Wahl hiermee erkenning nie, maar al die jong manne wat aan Operasie Savannah deelgeneem het. Sommige het met hulle lewens betaal, ander met hulle liggame, en meeste met ‘n letsel aan hulle jong gees. Ons vereer die die onbekende en vergete helde van Operasie Savannah, en die grootste daarvan, John Wahl.
Kopiereg: Leon Bezuidenhout & Gerrie Hugo
23 Februarie 2015
Pretoria
leon@mboneni.co.za
